Baanbrekend winkelen - clustering als hefboom voor de herstructurering van steenwegen: case N10

Het project ‘Baanbrekend winkelen’ is het voorbeeld om de grootschalige, perifere detailhandel te structureren en zo de ruimtelijke en mobiliteitsimpact te kunnen beheersen, zonder de economische voordelen eveneens te realiseren.

Een steenweg loopt doorheen meerdere steden en gemeenten, die allen deel uitmaken van een steenwegproblematiek. De crisis rond de Vlaamse steenweg is voelbaar: vele beleidsmakers willen graag dat er iets gebeurt omtrent de verminderde leefbaarheid voor wonen, de onhoudbare druk op vlak van mobiliteit, de verschuiving van het detailhandelsaanbod van kern naar periferie-steenweg.

Het geweer van schouder veranderen, het vraagt soms ‘heldenmoed’. Die moed en inzet hebben de gemeenten langs de N10 en N70 gehad om hun ambitie van een leefbare steenweg 2030 op de rails te zetten.

De vooropgestelde ontwikkelingsperspectieven voor detailhandel op een steenweg zijn: een no go zone, een winkelarme zone, een clusterzone en een winkelrijke zone. Op basis van de procesaanpak van de steenweg worden delen van de steenweg ingekleurd voor het ene of andere ontwikkelingsperspectief. Deze indeling steunt op een generieke aanpak voor alle steenwegen in Vlaanderen.

Als startpositie worden vijf basisprincipes vooropgesteld die het kader vormen voor de toekomstoriëntatie van de steenweg. Deze basisprincipes steunen op actuele Vlaamse en provinciale beleidslijnen. Ze zijn de primaire sturende hefbomen om tot een adequaat, leefbaar en economisch interessant detailhandelsbeleid te komen. Deze vijf basisprincipes zijn:

1. Open ruimte te behouden, versterken en herwaarderen
2. Een gezonde en duurzame balans tussen kernwinkel- en perifere ontwikkeling langs de steenweg te garanderen
3. Het optimaal multimodaal functioneren van steenwegen
4. Verwervingsmogelijkheden (zowel horizontaal als verticaal) als basis: zoeken naar synergie
5. Klimaatbestendigheid voor nieuwe ontwikkelingen

De reconversie van steenwegen bestaat uit een bundeling van verschillende stappen:

               STAP 1: De steenweg in kaart: van analyse naar segmenten

               STAP 2: De wegcategorie: classificatie van segmenten

               STAP 3: Categorieën onder de loep

               STAP 4: Zoeken naar mogelijke clusterzones voor retail

               STAP 5: Kiezen is winnen: aanwijzen ontwikkelingsperspectieven

De eerste stap voor een leefbare steenweg, is zicht krijgen op de actuele situatie. Een nieuwe inkleuring op ruimtelijk én economisch vlak vertrekt niet van een wit blad. Onze Vlaamse steenwegen hebben al een hele geschiedenis achter de rug die het uitzicht van vandaag heeft bepaald.  Hier zullen we kijken wie invloed heeft op het functioneren van de steenweg, op de omliggende bebouwing en functies. Ook zal er een blik geworpen worden op WAT we zien op de steenweg.

Vergelijkbare segmenten worden gebundeld in categorieën. Er zijn zes hoofdcategorieën, gedefinieerd op basis van geteste parameters. Op die manier wordt een (vereenvoudigd) beeld van zowel de diversiteit van de segmenten als gemeenschappelijkheden ervan weergegeven. De opdeling naar categorieën gebeurt op basis van de belangrijkste ruimtelijke kenmerken van de segmenten, bestemmingen, morfologie en aanwezige functies.

De hoofdcategorieën zijn daarna verder opgedeeld in subcategorieën gebaseerd op de (ruime) morfologie en aanwezige functies.

Bij de derde stap zal men per categorie een SWOT-analyse opmaken, waarbij drie projectthema’s de analyse structureren: ruimte, economie/detailhandel en mobiliteit. Om de steenweg te saneren moeten we evalueren welke bestaande of nieuwe ontwikkelbare sites in aanmerking kunnen komen voor herlocalisatie van detailhandel.

Stap vijf bestaat uit het aanwijzen van welk vooropgesteld ontwikkelingsperspectief er bij welke zone komt. Het gebied zal bestaan uit: ‘no go zones’, ‘winkelarme zones’, ‘clusterzones’ en ‘winkelrijke zones’.