Open Ruimte in en om Mechelen

De streek in en rond Mechelen is verbonden door de vier rivieren Rupel, Nete, Zenne en Dijle, het kanaal Leuven-Dijle en bijrivieren zoals de Barebeek, Vrouwvliet en de Molenbeek. De open ruimte wordt gekenmerkt door groene valleigebieden, stadsnabije bossen, multifunctionele landbouw, nieuwe (snelle) fietspaden en andere recreatieve belevingstrajecten. Vaak zijn deze waardevolle elementen niet voldoende gekend en onvoldoende ontsloten of raken ze ingesloten door de toenemende verstedelijkingsdruk. De uitdaging bestaat erin de verbondenheid en toegankelijkheid van deze gebieden te garanderen, ongeacht de ligging van eigendoms-, gemeente- en provinciegrenzen.

Het strategisch project ‘Open ruimte in en rond Mechelen’ dat door Regionaal Landschap Rivierenland, Natuurpunt en het Agentschap voor Natuur en Bos werd voorgedragen, wil de groenblauwe infrastructuur als strategie gebruiken om samen met de verschillende partners te bouwen aan een regio met een sterke identiteit en grote(re) landschappelijke en ecologische kwaliteit.

Het doel van het strategisch project bestaat erin de nog resterende open ruimte, natuurwaarden, landbouwgebieden, bossnippers en valleistructuren in het gevarieerd en verstedelijkt landschap rond Mechelen te beschermen, en waar mogelijk te versterken en te verbinden. Zo kan er meer adem- en bewegingsruimte worden gecreëerd tussen de bebouwde kernen. Hierbij zal er specifiek worden ingezet op vier blauwgroene zones, over gemeente- en provinciegrenzen heen: de Zennevallei, de Dijlevallei, de Barebeekvallei en het Kauwendaalbos samen met het Waverwoud.

Het project mikt op de realisatie van volgende vier doelstellingen:

- Groenblauwe vingers als dynamische verbindingen tussen open ruimte en het stedelijk gebied bestendigen en versterken;

- Hotspots van beleving als stapstenen in een attractief valleilandschap (of buitengebied) bundelen en promoten;

- Veerkrachtig recreatief medegebruik ontwikkelen in randstedelijke groengebieden over de gemeentegrenzen heen;

- Bovenlokaal draagvlak en streekinspiratie bevorderen.

Tijdens de opstartfase van het project werd de projectstructuur vastgelegd, een stuurgroep opgestart en werden de gewenste evoluties, opportuniteiten en knelpunten besproken met de betrokken projectpartners. Naast de algemene projectwerking en -coördinatie, dient er tijdens het project gewerkt te worden op verschillende tijdslijnen. Een eerste traject betreft het opbouwen van een bovenlokaal en gedragen beleids- en planningskader op lange termijn. Een tweede traject betreft het realiseren van quick-wins en terreinrealisaties op korte termijn. Ten derde wordt gewerkt aan een gezamenlijke communicatie en draagvlak binnen de context van het promoten van de regio als een aantrekkelijke en groene leefomgeving met talrijke fiets- en wandelroutes langs unieke natuurgebieden en cultuurhistorische bezienswaardigheden.

Het strategisch project omvat drie deelgebieden. Als eerste is er het deelproject 'Dijlevallei verovert Mechelen opnieuw' om de Dijlevallei niet enkel als natuurlandschap te laten functioneren, maar eveneens te laten uitgroeien tot een belevingslandschap. Hierbij wordt de Dijle ook kwalitatief door Mechelen geloodsd en werd zo recent de binnen-Dijle ter hoogte van de Zandpoortvest terug opengelegd, waardoor de stad een groenblauwe poort rijker is. Het tweede deelproject streeft naar een samenhangende, continue en gevarieerde Zenne- en Barebeekvallei en zet in op het vormen van een bovenlokale gedragen visie en het op poten zetten van een organisatiestructuur. Ten slotte heeft het stadsnabij boslandschap Kauwendaal en Waverwoud de ambitie om de bossnippers te bestendigen, aaneen te sluiten en verder ecologisch en recreatief in te richten.

Hieronder is een beknopt overzicht van de voornaamste lopende acties te vinden:

1. De projectcoördinatie van 'open ruimte in en om Mechelen' volgt de processen en projecten op en zet communicatie-acties op. Een projectmedewerker werd aangeworven voor algemene projectondersteuning en het deelproject kinderlussen.

2. Voor de inventarisatie-oefening projectgebied werden infofiches opgesteld met een gebiedsanalyse over de thema's natuur, landbouw, erfgoed en water.

3. Een strategie rond grondbeleid werd uitgedacht en de verwervingsopportuniteiten werden opgespoord, gerapporteerd en gefaciliteerd, met daarbij ook een aanvraag voor een verwervingssubsidie voor strategische projecten.

4. Voor het stadsbos Kauwendaal werden acties met betrekking tot verwerving en inrichting voorbereid.

5. De werkgroep 'Zenne- en Barebeekvallei' werkte de eerste visieschetsen en het actieprogramma verder uit.

6. De werkgroep 'Otter' werkt een globaal ontsnipperingsplan voor de otter uit en stelt een langetermijnplan voor de Europees beschermde soort op om het leefgebied ter hoogte van Schelde en Rupel te verbeteren.

7. Binnen het projectgebied worden de bebossingspotenties verder onderzocht.

8. Het deelproject Kinderlussen werd opgestart om het wandel- en fietsaanbod op maat van gezinnen met kinderen meer bekendheid te geven en uit te breiden. Eind juni 2018 werd de wandelkaart ‘Samen op pad’ feestelijk gelanceerd, te downloaden via www.rlrl.be/samen-op-pad.

9. Het initiatief 'Aqualitatieve Mechelse Groenteregio' wordt uitgewerkt tot een deelproject binnen het programma Water-Land-Schap (landinrichtingsprogramma van VLM).

10. De 3de Bachelorstudenten van de richting 'Interieur en service Design' van Thomas More Mechelen kregen de ontwerpopdracht voor het natuurbelevingscentrum Blaasveldbroek. In de toekomst worden de mogelijkheden om hun ontwerpen op terrein te realiseren, onderzocht.