Nationaal Park Hoge Kempen

De Hoge Kempen is met zijn natuur- en bosgebied (meer dan 10.000 ha), één van de grootste 11 Limburgse grote landschappelijke eenheden. In de kern van dit groene gebied bevindt zich een gebied van meer dan 6.000 ha, het Nationaal Park Hoge Kempen. Vanwege zijn omvang is het tevens het grootste natuurreservaat van Vlaanderen.

In een eerste fase werd het strategisch project 'Heel de Hoge Kempen' gestart. Dit project had als doel om de Hoge Kempen weer tot een geheel te maken en te 'helen'. Het aanpakken van de versnippering en storende activiteiten (enclaves) waren prioritair. Het masterplan dat voor het Nationaal Park Hoge Kempen tot stand gekomen is in 2002 was daar al een aanloop van. Via het strategisch project wilde men, naast het verder realiseren van het masterplan, de (bijkomende) ruimtelijke uitdagingen detecteren, realiseren en terug in verband brengen met het globale kader van de Hoge Kempen. Daarbij werd er aandacht geschonken aan de functionele verwevenheid met de onmiddelijke omgeving. Het afstemmen van het project op de lopende planningsprocessen hoorde daar ook bij.

Het strategisch project 'Hoge Kempen Verankerd' gaat voort op de voorgaande subsidieperiode van het strategisch project 'Heel de Hoge Kempen'.

Dit strategisch project is opgezet met als doel een sturende en coördinerende rol te spelen in de diverse lopende of op te starten ruimtelijke processen en ruimtelijke discussies. Via het project wil men participeren in het ruimtelijk discours dat door Ruimte Vlaanderen via TOP (territoriale herontwikkeling) gevoerd wordt. Onder het motto 'RE-MINE' (zie bij 'meer info') wordt nagedacht over drie complementaire landschappen: multi-productielandschappen, breed verblijfslandschap en duurzaam energielandschap. Deze thema's dienen een verruiming teweeg te brengen in het ruimtelijk denken over de Hoge Kempen.

De doelstellingen voor het project 'Hoge Kempen Verankerd' kunnen als volgt worden samengevat:

1. Een bijdrage leveren aan de buitengebieddoelstellingen van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen, zoals "het vrijwaren van het buitengebied voor de essentiële functies" en "het tegengaan van de versnippering van het buitengebied" twee voorbeelden zijn.

2. Een bijdrage leveren aan ontwikkelingsperspectieven zoals opgenomen in het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen, namelijk de natuurlijke structuur, de nederzettingsstructuur, het landschap, recreatie en toerisme, en waterwinning en ontginning.

3. Een voorbeeld- en signaalfunctie waarmaken, waarbij de Hoge Kempen haar rol als 'proeftuin' voor gebiedsintegrerend beleid ten volle wil benutten en wil bijdragen aan het aanscherpen van het begrippenkader rond nationale parken, landschapsparken, regionale landschappen en aanverwante gebiedssconcepten in Vlaanderen.

Het strategisch project 'Heel de Hoge Kempen' resulteerde in het onderverdelen van gebieden in thematische clusters. Binnen het Nationaal Park Hoge Kempen onderscheidt men 4 clusters:

- bebouwde enclaves

- ontginningen met nabestemming natuur

- ontginningen als middel met nabestemming natuur

- projecten in de rand van het Nationaal Park Hoge Kempen

Alle gebieden daaronder gesorteerd, zijn in min of meerdere mate voorwerp van ruimtelijke planinitiatieven of denkprocessen. Tijdens dit project zijn de diverse lopende planprocessen naast of op elkaar gezet.

De 2de fase van het strategisch project 'Hoge Kempen Verankerd' zet de bestaande werking verder en streeft er bijkomend ook naar vernieuwend te zijn. Dit zal nodig zijn om o.a. de intenties aangaande uitbreiding, verruiming en verankering van het Nationaal Park in de stedelijke weefsels Genk-Maasmechelen-Maastricht te realiseren.

Het strategisch project gaat voort op generieke taken ingedeeld als volgt:

- Het opvolgen en begeleiden van de opgestarte ruimtelijke processen zoals dat van het complex project "Industrieterrein Op de Berg" en het GRUP ruimtelijke enclaves;

- De opvolging omtrent de uitbreiding van het Nationaal Park zoals de uitbreiding van het Nationaal Park naar het noorden met de inkanteling van het gebied Duinengordel en het gebied Klaverberg en de ontwikkeling van 't Eilandje als nieuwe toegangspoort;

- Concrete infrastructuurprojecten die te maken hebben met de optimalisering van de recreatieve ontsluiting en ontsnippering van het Nationaal Park zoals de bouw van een fietsbrug op de Weg naar Heiwick, de ecotunnel onder de Vossenberg, de ecologische brug over de N75 enzovoort;

- De ondersteuning van diverse onderzoeksprojecten, wedstrijden, enz. waaronder het INDIGO-project, het project Lanaken-Voeren, het ruimtelijk strategisch project Kolenspoor,...;

- Er wordt bijzondere aandacht besteed aan de 'randen' van het Nationaal Park hetgeen een geïntegreerd aandachtspunt is in de globale werking en vele andere projecten van Regionaal Landschap Kempen en Maasland.